“Piękno na to jest, by zachwycało do pracy - praca, by się zmartwychwstało.” Cyprian Kamil Norwid
SESJA NAUKOWA W 170 ROCZNICĘ URODZIN
JANA NIECISŁAWA BAUDOUINA DE COURTENAYA
13 marca 2015 r. godz. 16:30 w Miejskiej Sali Koncertowej im. F. Chopina w Radzyminie odbyła się sesja naukowa poświęcona życiu i twórczości Jana Niecisława Baudouina de Courtenaya, której współorganizatorami byli uczniowie Liceum pod kierunkiem pani Marii Różyckiej, nauczycielki języka polskiego i wiedzy o kulturze.
Ten światowej sławy językoznawca urodził się w Radzyminie, stąd inicjatywa upamiętnienia tej postaci, podjęta przez pana Michała Kamińskiego, dyrektora Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy Radzymin. Baudouin de Courtenay był osobą nietuzinkową, o wielkich dokonaniach naukowych, o którym prelegentka sesji - pani Dorota Kondratczyk - Przybylska powiedział: „Buntownik, który wylatywał z kolejnych uniwersytetów z powodu swojego ciętego języka i poglądów politycznych, feminista i niedoszły prezydent Polski, językoznawca i wybitny uczony - radzyminianin. Znany na całym świecie... z wyjątkiem Radzymina”. Niestety, to ostanie zdanie nie pozostawiło cienia wątpliwości, że nie znamy dostatecznie naszej lokalnej historii i ludzi ją tworzących.
Sesję wypełniły ciekawe wykłady pana Jana Wnuka, Prezesa Towarzystwa Przyjaciół Radzymina i pani Doroty Kondratczyk – Przybylskiej, absolwentki naszej Szkoły, a obecnie doktorantki w Instytucie Polonistyki Stosowanej Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Pan Wnuk barwnie nakreślił ramy historyczne czasów Courtenaya oraz oddał zarys dziejów Radzymina. Z kolei pani Kondratczyk – Przybylska w niezwykle ciekawy sposób zaprezentowała zarówno etapy życia językoznawcy, jak i jego dorobek naukowy, znany na całym świecie. Dotarła do dokumentów przybliżających jego życie i pracę. Pani Dorota Kondrtczyk- Przybylska obecnie prowadzi zajęcia ze studentami i kończy doktorat w Instytucie Polonistyki Stosowanej Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Mimo młodego wieku, ma duży dorobek naukowy. Jest Laureatką stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za wybitne osiągnięcia naukowe. Obecni na sesji nauczyciele: pani Ewa Całka i pani Maria Różycka nie ukrywały dumy z absolwentki. Pozostaje mieć tylko życzenie, aby więcej takich uczniów opuszczało progi naszego Liceum.
Drugą część spotkania wypełniły zajęcia warsztatowe. Tylko odważni zmierzyli się z arcytrudnym dyktandem, które jeżyło się od ortograficznych haczyków. Czas oczekiwania na wyniki dyktanda wypełniły warsztaty z zakresu mowy ciała prowadzone przez pana Piotra Charyło. Po tej części ogłoszono wyniki dyktanda. Pierwsze miejsce w karkołomnych zmaganiach na „ż”, „rz”, „u”, „ó” itp. wywalczyła Ewa Wąsowicz z klasy IIIc Liceum Ogólnokształcącego im. C. K. Norwida w Radzyminie.
Mam nadzieję, że w przyszłym roku równie godnie będziemy obchodzić rocznicę urodzin Jana Niecisława Baudouina de Courtenaya, a przede wszystkim liczę, że mieszkańcy Radzymina bardziej włączą się w te obchody, bo słowa: „radzyminianin, znany na całym świecie... z wyjątkiem Radzymina”, oddają gorzką prawdę.
SESJA NAUKOWA W 170 ROCZNICĘ
Jan Niecisław Baudouin de Courtenay to najwybitniejszy polski językoznawca, jeden z największych lingwistów świata. Profesor uniwersytetów w Petersburgu, Kazaniu, Dorpacie (obecnie Tartu), Krakowie i Warszawie. Wprowadził termin fonem w znaczeniu zbliżonym do współczesnego. Był propagatorem esperanto. Urodził się w 13 III 1845 w Radzyminie. Pochodził z francuskiego rodu arystokratycznego, którego protoplastą był Piotr – najmłodszy z synów króla Ludwika VI Grubego. Jeden z przodków Baudouina de Courtenay przybył do Polski i został pułkownikiem gwardii cudzoziemskiej na dworze Augusta II Mocnego. Ojciec Jana Niecisława - Aleksander był geometrą w Radzyminie.
Jan Niecisław Baudouin de Courtenay ukończył Szkołę Główną w Warszawie, studiował w Pradze, Jenie, Berlinie i Lipsku, gdzie w 1870 uzyskał tytuł doktora filozofii, w tymże roku został docentem gramatyki porównawczej języków indoeuropejskiej w Petersburgu, 1875-83 był profesorem uniwersytetu w Kazaniu, 1884-99 – w Dorpacie, 1893-1900 prof. językoznawstwa porównawczego na Uniwersytecie Jagiellońskim. Powrócił do Petersburga, gdy rząd w Wiedniu nie wyraził zgody na jego dalszą pracę w Krakowie. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę (1918) przeniósł się do Warszawy, gdzie na uniwersytecie wykładał gramatykę porównawczą języków indoeuropejskich i słowiańskich oraz sanskrytu. Stworzył (przy współpracy M. Kruszewskim) tzw. kazańską szkołę w polskiej lingwistyce. Był prekursorem praskiej szkoły fonologicznej, członek wielu akademii nauk, m. in. od 1887 Akademii Umiejętności (od 1919 Polska Akademia Umiejętności), od 1897 Petersburskiej Akademii Nauk. Był także autorem ponad 300 prac naukowych.
Znana i ceniona była także działalność Baudouina de Courtenay na polu społecznym, zwalczał on publicznie (również w wielu artykułach) uprzedzenia rasowe, narodowościowe i polityczne, został nawet wysunięty przez mniejszości narodowościowe w Polsce jako kandydat na prezydenta państwa. Był także zwolennikiem i propagatorem esperanta. Zmarł 3 XI 1929 w Warszawie.
Osiągnięcia w językoznawstwie
• Jako pierwszy dokonał rozróżnienia pomiędzy językiem – abstrakcyjnym zbiorem elementów a mówieniem
• wysunął tezę, że język jest spójnym systemem złożonym z szeregu pomniejszych składników
• wprowadził pojęcie fonemu
• zajmował się językami słowiańskimi (polskim, rosyjskim, słoweńskim), a także językiem litewskim, łaciną, greką i sanskrytem
